Anayasa Mahkemesi (AYM), istinaf yoluna müracaat mühletinin, kararın açıklandığı günden itibaren başlatılmasını öngören Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 273. hususunun birinci fıkrasını iptal etti, kararı istinaf etmek isteyen tarafın gerekçeyi görmeden müracaat etmek durumunda bırakılmasını Anayasa’ya karşıt buldu. İptal kararı, 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yer alan karara nazaran, Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi, baktığı bir davada, 5271 sayılı CMK’nın 273. hususunda yer alan, mahkemenin kararına karşı istinaf istemi için “kararın açıklanmasından itibaren 7 gün müddet tanınmasına” ait kararın iptali istemiyle dava açtı.
Dava dilekçesinde, istinaf kanun yoluna müracaat müddetinin, kararın açıklanmasından itibaren başladığı belirtilerek, kararın münasebetinin duruşma tutanağına geçirilmediği durumlarda gerekçeyi bilmeyen sanık tarafından istinaf mühletinin kararın açıklanmasından itibaren başlatılmasının sanığa ağır külfet yüklediği savunuldu.
9 AY SONRA YÜRÜRLÜKTE
İptal istemini görüşen Yüksek Mahkeme, CMK’nın 273. hususunun 1 numaralı fıkrasının, “İstinaf istemi, kararın açıklanmasından itibaren 7 gün içinde kararı veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi suretiyle yapılır.” formundaki birinci cümlesinde yer alan “… kararın açıklanmasından itibaren…” ibaresinin Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi. İptal kararı, 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
KARARIN GEREKÇESİ
Anayasa Mahkemesinin münasebetinde, CMK’nin 232. unsurunda, lokal mahkeme kararının ana çizgileriyle duruşmada anlatılmasının, münasebetinin de en geç 15 gün içinde dava evrakına konulmasının öngörüldüğü, itiraz için taraflara mühlet tavır dilekçesi verilmesi mecburiliği getirildiği belirtildi.
Başvurucunun istinaf kanun yoluna başvurma hakkını gereği üzere kullanabilmesi için kararın hangi münasebetle verildiğini bilmesi gerektiği vurgulanan münasebette, “Nitekim kanun yolunda ileri sürülecek istinaf sebepleri, kararın sadece sonucuyla değil, gerekçesiyle de ilgili olabilir. Bu bakımdan ceza yargılamasında asıllı dokümanlardan olan ve kararın maddi ve tüzel temelini oluşturan gerekçeyi içerir kararın kanun yoluna müracaat hakkını kullanabilmesi için taraflara bildirilmesi gerekir.” tespiti yapıldı.
Hükmün gerekçesiyle birlikte açıklanmadığı, yalnızca karar sonucunun bildirildiği durumlarda hak kayıplarının önüne geçilebilmesi için duruşmada hazır olan taraflara mühlet tavır dilekçesi verme imkanı tanındığı aktarılan münasebette, şunlar kaydedildi:
“Hükmün gerekçesiyle birlikte açıklanmadığı, yalnızca karar sonucunun tefhim edildiği durumlarda, istinaf kanun yoluna müracaat mühletini kararın açıklanmasından itibaren başlatan ve kanun yoluna başvuracak tarafa öncelikle müddet tavır dilekçesi, gerekçeli kararın bildiriminden sonra ise istinaf nedenlerini bildirir ikinci bir dilekçe sunma zaruriliği öngören kuralın ulaşılmak istenen emel bakımından mecburî olmadığı, mahkemeye erişim hakkına gerekli olmayan bir sınırlama getirdiği anlaşılmaktadır.
“MAKUL ORANTI KURULAMADI”
Mahkemeye erişim hakkına getirilen sınırlamayla ulaşılmak istenen yasal hedef ve bireylerin mahkemeye erişim hakkından yararlanmasındaki kişisel fayda ortasında makul bir orantının kurulamadığı anlaşılmaktadır. Bu prestijle kuralın, münasebeti açıklanmayan kararlar istikametinden mahkemeye erişim hakkını güçleştirdiği ve kuralla hedeflenen gayeye ulaşıldığında elde edilecek kamusal faydayla kıyaslandığında şahıslara çok külfet yüklediği, mahkemeye erişim hakkını orantısız, münasebetiyle ölçüsüz bir biçimde sınırladığı anlaşılmaktadır.”
Gerekçede, düzenlemedeki, “…hükmün açıklanmasından itibaren…” ibaresinin iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukukî boşluğun kamu faydasını ihlal edecek nitelikte görüldüğü, bu nedenle kurala ait iptal kararının, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verildiği belirtildi.
